Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi ve Sıfır Atık Vakfı Onursal Başkanı Emine Erdoğan, Sıfır Atık Vakfı tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, BM Çevre Programı (UNEP) ve BM-Habitat işbirliğiyle “Sıfır Atık Hareketi: İnsan, Mekan, Dönüşüm” temasıyla gerçekleştirilen Uluslararası Sıfır Atık Forumu kapsamında düzenlenen “BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu 4. Resmi Toplantısı”na başkanlık etti.
Sürdürülebilir üretim ve tüketim
Üç gün süren forum boyunca, atık yönetimi, gıda kaybı, sürdürülebilir üretim-tüketim, yeşil finansman, akıllı şehirler, eğitimde sıfır atık ve uluslararası iş birliği başlıklarında oturumlar gerçekleştirildi.
“Sıfır Atık Hareketi: İnsan, Mekan, Dönüşüm” temasıyla hayata geçirilen etkinlik, sürdürülebilir bir geleceğe yönelik küresel işbirliğini güçlendirmeyi ve sıfır atık yaklaşımını somut eylemlere dönüştürmeyi hedefledi.
21. yüzyılın iyilik hareketi
Etkinlikte konuşan Emine Erdoğan şunlara dikkati çekti: “Sıfır Atık Hareketi 21. yüzyılın en büyük iyilik hareketidir. Elbette, Türkiye olarak bu hareketin öncü ülkesi olmaktan ve ‘sıfır atığı’ yerelden küresele taşımaktan büyük gurur duyuyoruz. 2022 Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilen sıfır atık kararı artık bir Birleşmiş Milletler politikasıdır. Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin kilit unsurudur. Bu vesileyle ihdas edilen Danışma Kurulu’muz da 2023’ten bu yana sıfır atık politikalarının küresel yönünü belirliyor. Biz de Türkiye olarak bu süreçte verdiğimiz tüm vaatlerimizi yerine getirdik. Sıfır Atık Vakfımızı hemen devreye aldık.”
Emine Erdoğan, “Birleşmiş Milletler (BM) Habitat ve Birleşmiş Milletler Çevre Programının koordinasyonunda Sıfır Atık Vakfımızın da desteğiyle kalıcı bir Birleşmiş Milletler Sıfır Atık Mekanizması kurulmalıdır.” dedi.
Sıfır atıkta önemli dönemeçler
Sıfır Atık döngüselliğe dayalı bir kaynak ve atık yönetimi yaklaşımı. Sürdürülebilir üretim ve tüketim alışkanlıklarını teşvik ederken kaynakların verimli kullanılmasını desteklemektedir. Sıfır atık, israftan kaçınmayı ve atığın önlenmesini, azaltılmasını, yeniden kullanılmasını ve geri dönüştürülmesini savunur. Böylece sosyal dayanışmanın geliştirilmesi de dahil olmak üzere olumlu sosyo-ekonomik sonuçlara ulaşılmasına yardımcı olabiliyor.
Döngüsel ekonomi
Döngüsel ekonomi, ekonomi hakkında umut verici yeni bir düşünme şekli. Atık ve kirliliği azaltma, kaynak verimliliğini artırma ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik etme potansiyeline sahip. Daha sürdürülebilir bir geleceğe doğru ilerlerken, döngüsel ekonomi giderek daha önemli bir rol oynayacak.
Döngüsel ekonomi üç ilkeye dayanıyor:
Azalt, yeniden kullan ve geri dönüştür: Bu ilke, öncelikle malzeme ve kaynak kullanımını en aza indirerek üretilen atık miktarını azaltmayı amaçlıyor. Atık kaçınılmaz olduğunda, mümkün olduğunca yeniden kullanılmalı veya geri dönüştürülmelidir.
Uzun ömürlü tasarım: Bu ilke, ürün ve malzemeleri mümkün olduğu kadar uzun süre kullanılabilecek şekilde tasarlamayı amaçlar. Bu, ürünleri daha dayanıklı, onarılabilir ve yükseltilebilir hale getirerek yapılabilir.
Döngüyü kapat: Bu ilke, ürünlerin, bileşenlerin ve malzemelerin ekonomi içinde mümkün olduğu kadar uzun süre kullanımda kalmasını amaçlar. Bu, atık malzemeleri toplayıp geri dönüştürerek veya kolayca demonte edilip yeniden kullanılabilen ürünler tasarlayarak yapılabilir.
2017’de start aldı
Sıfır Atık Hareketi 27 Eylül 2017’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan himayesinde başladı. BM Genel Kurulu’nda, 14 Aralık 2022’de Türkiye’nin ana sunuculuğunda, 105 ülkenin de ortak sunucu olduğu “sıfır atık” kararı oylamayla kabul edildi ve 30 Mart, “Uluslararası Sıfır Atık Günü” ilan edildi. Aynı oturumda Emine Erdoğan, BM Genel Kurulu’nda katılımcılara hitap eden ilk Türk lider eşi oldu.
Kazanım oranı arttı
Sıfır Atık ile bugüne kadar 205 bin binada Sıfır Atık Yönetim Sistemi’ne geçildi. 2017’de yüzde 13 olan geri kazanım oranını 2024’te yüzde 36,08’e çıkarıldı. Türkiye 2035 yılında geri kazanım oranını yüzde 60’a çıkarmayı hedefliyor. Yine 7 yılda Sıfır Atık farkındalığı oluşturmak için 25 milyon kişiye eğitim verildi.
Tasarrufa kapı aralandı
7 yılda 32,5 milyon ton kağıt-karton, 9,1 milyon ton plastik, 3,1 milyon ton cam, 6,4 milyon ton metal, 23,4 milyon ton organik ve diğer geri dönüştürülebilir malzemelerden oluşan toplam 74,5 milyon ton atık geri kazanıldı. Geri dönüşümle ekonomiye 256 milyar TL’lik katkı sağlandı. 7 yılda İstanbul’un 1,5 yıllık tüketimine eş değer, 10 milyar insanın 1 yıl boyunca her gün duş almasına yetecek kadar sudan tasarruf edildi.
Sıfır Mavi atık hareketi
Sıfır Atık kapsamında 10 Haziran 2019’da Emine Erdoğan’ın himayelerinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Sıfır Atık Mavi Hareketi de hayata geçirildi. Bu kapsamda yayımlanan Deniz Çöpleri İl Eylem Planları’nın Hazırlanması ve Uygulanması Genelgesi ile 28 kıyı ilinde deniz çöpleri toplanırken ulusal düzeyde eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri yaygınlaştırıldı.
DOA ile yılda 520 milyon avroluk kazanç
Depozito sistemi sayesinde yıllık 120 milyon avro geri kazanım geliri, ikincil ham madde kullanımından 250 milyon avro kazanç, atık ithalatında 50 milyon avro azalma,yerel yönetimlerin atık bertarafı ve elektrik kullanımından 100 milyon avro tasarruf sağlanacak. Denizlerdeki plastik kirliliği azaltılacak. Düzenli depolama sahalarından ve enerjiden tasarruf sağlanacak.
