Sadece Türkiye değil tüm dünya, koronavirüs salgınının devamında yeni bir sorunla karşı karşıya kaldı.
Pandemi ile birlikte gıdada ve lojistikte sıkıntılar yaşansa da gerek ulusal gerek uluslararası bazda alınan ekonomik ve teknolojik tedbirler bu sorunların bir nebze de olsa aşılmasında etkili oldu.
Ancak son dönemde enerji üretim ve tedarikinde yaşanan sıkıntılar tüm ülkelerin başına dert olmaya devam edecek gibi.
Üretici, sanayici ve tüketici için global sıkıntı
Avrupa piyasalarında yaşanan yüksek talep ve düşük arz döngüsüyle birlikte Avrupa Birliği üyesi ülkelerin kritik seviyelere inen doğal gaz stoklarının, fiyatları, ulaştığı tarihi zirveler sonrası bu yıl da dalgalı bir seyre zorluyor Doğalgazda talebinin arzdan daha fazla olması geçen yıl gaz fiyatlarını zirveye taşırken bu sarmaldan kurtulabilmiş değil. Bu sorunun 2022 ve 2023 yılları için de devam edeceği kanaati hakim. Dünya genelinde enerji fiyatlarındaki yükseliş, elektrik üreticileri, sanayiciler ve vatandaşlar için giderlerin yükselmesine ve küresel bir enflasyon baskısının oluşmasına neden oluyor.
Avrupa’ya faturası ağır oldu
2020 sonuna doğru ise kış mevsiminin beklenenden daha soğuk olması ve elektrik üretiminde diğer kaynakların yetersiz kalması nedeniyle Asya piyasalarında doğal gaz talebi hızla arttı. Elektrik üretiminin yüzde 20’sinin doğal gazdan karşılandığı Avrupa’da, kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallerinde üretimin düşmesi ve rüzgar enerjisinden elektrik üretiminin de azalması, üretimde gazın payını artırarak fiyatların yükselişini körükledi. AB’de elektrik üretiminde doğal gazın payının yüksek olması nedeniyle artan elektrik fiyatları ve konutlarda ısınma amacıyla kullanılan doğal gaz fiyatlarının paralel yükseliş göstermesi de vatandaşların yüksek faturalardan şikayet etmesine neden oldu.
Çin de enerji krizine girdi
Doğalgaz, kömür ve elektrikte fiyatlar rekor kırıyor. Çin’de bazı bölgelerde fabrikalar yeterli enerjiyi bulamadığı için üretime kısa aralar vermeye başladı. Çin’in Avustralya’dan yeterince Kömür alamayıp ABD ve Rusya’ya yönelmesi, Avrupa’nın rüzgar üretimindeki düşüşün etkisiyle yenilenebilir enerjiden istediği verimi alamaması, kendi Doğalgaz stoklarını yükselen fiyatların da etkisiyle kış öncesi dolduramaması sonucu kömürün fiyatı 3’e katlanırken doğalgaz da rekor fiyatları gördü.
Rusya-Ukrayna geriliminin etkisi
Rusya ve Ukrayna’nın olası bir askeri çatışma yaşayabileceğine ilişkin endişeler, enerji fiyatları üzerinde baskı oluştururken, Almanya’daki doğal gaz depolama tesislerinde doluluk oranları kritik seviyelerin altına geriledi.Gas Infrastructure Europe verilerine göre, 30 Ocak itibarıyla Almanya’da gaz depolama tesislerinin doluluk oranı yüzde 36,88 seviyesine indi. AB Komisyonu, ekonomik toparlanma sonucunda genel enerji talebinin artması, fiyatlardaki yükselme ve Rusya-Ukrayna krizi nedeniyle yaşanan sarsıntının bu yıl da sürmesinden endişe ettiğini açıkladı
Enerji krizi neden çıktı?
Dünyada etkili olan kuraklık hidroelektrik ve rüzgar santrallarındaki üretimi vurdu.Bu sorun doğalgaz, kömür ile kapatılmaya çalışıldı.Bu da doğalgaz ve kömür talebini artırdı. Talep hızla artınca arz da sıkıntıya girdi ve fiyatlara yansıdı. Kömür fiyatları ile karbon vergisi fiyatlarındaki artış Avrupa’yı aşmaza sevk etti.
Avrupa’da yer altı doğalgaz depoları son 5 yılın en düşük seviyesine indi. ABD’de petrol şirketleri yatırımcılarına temettü dağıtmak için yeni yatırım yapmaktan kaçındı. Şirketler ellerindeki karlarını hissedarlarına söz verdikleri gibi dağıtmak istedi. Temettü vermeyip karı yeni kuyu yatırımına ayırırlardı hissedarların kaçacağı endişesine düşeceklerdi.
